Een belangrijke taak van zorgbestuurders is het waarborgen van de kwaliteit en veiligheid binnen de organisatie. Zodat risico’s voor de patiënt, de zorgverlening en de bedrijfsvoering geminimaliseerd worden. ‘NEN-normen bieden praktische handvatten om dat te bewerkstelligen’, zegt Maud Damme, clustermanager NEN Zorg en Welzijn.
Veranderingen zijn eerder een regel dan een uitzondering in de zorg. Hoe waakt een bestuurder ervoor dat de kernprocessen na een hervorming overeind blijven staan, zodat de organisatie op een hoog niveau zorg kan blijven bieden? “Elke zorgorganisatie heeft een kwaliteitsbeleid”, vertelt Damme, “dat is vaak gekoppeld aan een kwaliteitssysteem. De kern van veel van deze systemen ligt in de ISO-norm voor kwaliteitsmanagement, ISO 9001. Dit is een generieke norm die van toepassing is op verschillende sectoren en een basis vormt voor specifieke zorgnormen.” Doordat ISO 9001 kortgeleden geactualiseerd is, sluit deze naadloos aan op de vraag van de huidige markt. Zo is er veel aandacht voor risicogericht denken, oriëntatie op de omgeving en veranderingen in die omgeving.
Samen werken aan patiëntveiligheid
Wanneer specifiek naar de zorg gekeken wordt, houdt risicogericht denken in dat het duidelijk is bij wie welke taken en verantwoordelijkheden liggen, dat er oog is voor de risico’s van de patiënt, dat duidelijk is hoe er geanticipeerd wordt op calamiteiten en hoe omgegaan wordt met veiligheid en onderhoud van medische apparatuur. “Dit soort onderwerpen komen uitgebreid aan bod in de NEN-normen”, legt Damme uit. “Zo bevat NTA 8009 basiseisen voor een veiligheidsmanagementsysteem. Hiermee worden de risico’s voor de veiligheid van patiënten in ziekenhuizen geïdentificeerd, geanalyseerd, beheerst en verminderd.” Het mooie aan deze NTA is dat ziekenhuizen deze met elkaar ontwikkeld hebben, omdat ze samen hetzelfde doel voor ogen hadden: vermijdbare schade voor de patiënt verminderen. Als belangrijkste randvoorwaarde voor succesvol veiligheidsmanagement wordt zichtbaar commitment van directies of raden van bestuur genoemd.
Informatiebeveiliging op orde
Een ander belangrijk thema voor zorgorganisaties is beveiliging van patiëntinformatie. Daarvoor is NEN 7510 ontwikkeld. “Deze norm beschrijft processen en procedures die informatiebeveiliging beheersbaar en controleerbaar maken. Het is essentieel dat de toegang tot (elektronische) patiëntendossiers goed beveiligd is. En dat er toegang wordt gegeven aan de juiste personen en inzichtelijk is wie wat heeft ingezien of gewijzigd.” NEN 7510 heeft zo’n groot draagvlak dat de norm genoemd wordt in de Algemene Maatregel van Bestuur die hoort bij de Wet voor het gebruik van het Burgerservicenummer in de zorg. “De Inspectie voor de Gezondheidszorg gebruikt NEN 7510 om te toetsen of zorginstellingen de juiste maatregelen treffen bij het invoeren en handhaven van informatiebeveiliging. Het is mogelijk om – onder accreditatie – tegen NEN 7510 te worden gecertificeerd.”
Gecertificeerde organisaties
Bij steeds meer organisaties ontstaat de behoefte om met een onafhankelijke beoordeling aan te tonen dat aan normeisen wordt voldaan. Dat kan aan de hand van een certificatieaudit. “NEN certificeert zelf niet”, zegt Damme, “dat doen onafhankelijke instellingen. NEN fungeert wel als platform dat certificatieschema’s opzet en beheert. Bovendien houdt NEN registers bij van gecertificeerde organisaties. Zo zijn er inmiddels ruim 130 instellingen tegen NEN-EN 15224 gecertificeerd, in de volksmond ook wel ‘ISO 9001 voor de zorg’ genoemd. Het grote voordeel van deze norm is dat deze van toepassing is op verschillende sectoren en daardoor ook gebruikt kan worden bij samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen en laboratoria of tussen partijen die samen ketenzorg aanbieden.”
Samenwerken en verbinden
Sinds 2012 zijn NEN en HKZ gefuseerd en is HKZ een onderdeel van NEN geworden. “HKZ stelt kwaliteits- en veiligheidsnormen op voor ruim dertig branches in zorg en welzijn. Een kleine greep daaruit zijn apotheken, verzorgingshuizen, kinderopvang en thuiszorgorganisaties. Aan de normen is het HKZ-keurmerk verbonden. Momenteel staan er bijna vierduizend HKZ-certificaten uit en werken meer dan tienduizend organisaties met de HKZ-normen.” Daar kunnen zorgbestuurders volgens Damme hun voordeel mee doen. “Zorgbestuurders hebben tegenwoordig niet alleen meer de taak om naar het belang van hun eigen organisatie te kijken, maar moeten ook rekening houden met de belangen van stakeholders, zoals financiers, lokale bestuurders en leveranciers. NEN en HKZ anticiperen daarop door bij de totstandkoming van normen verschillende belanghebbenden uit de sector bij elkaar te brengen, van fabrikanten tot zorgverleners en van leveranciers tot patiëntvertegenwoordigers. Alleen op die manier kun je een breed gedragen norm garanderen. En dat is waar NEN voor staat.”
Over NEN
NEN begeleidt en stimuleert de ontwikkeling van normen. Normen zijn afspraken die marktpartijen vrijwillig met elkaar maken over de kwaliteit en veiligheid van hun producten, diensten en processen. Als neutrale partij inventariseert NEN aan welke normen behoefte is en brengt de organisatie belanghebbenden bij elkaar om deze normen te ontwikkelen.